Wordt het een goed jaar voor de steenuilen?

Het lijkt er wel op gelet op het aantal broedsels. Maar zeker is het niet zegt steenuilengoeroe Albert Stevens uit Hellendoorn. “Predatie door bijvoorbeeld steenmarters kan nog veel roet in het eten gooien”.

Groenbezig.nl ging een avond met Albert op stap om het resultaat van 3 broedkasten te bekijken. Als ik aanbel bij Albert is het eerste wat me opvalt een mooi gestileerde steenuil aan de muur naast de voordeur. Hier woont een echte steenuilenliefhebber.

180 Steenuilennestkasten rondom Hellendoorn

De IVN steenuilenwerkgroep waarvan Albert de coördinator is beheert 180 steenuilenkasten rondom Hellendoorn. Samen met 6 andere vrijwilligers is dat erg hard werken in het seizoen.

Steenuilenkasten zijn nodig omdat deze karakteristieke erfvogel weinig plekken meer kan vinden in het buitengebied waar hij kan nestelen. De rommelige gevarieerde omgeving van vroeger is verdwenen. Dat betekent ook dat mensen als Albert altijd bezig zijn met mogelijke uitbreidingen. Zien ze ergens een geschikte plek/boom dan gaan ze in gesprek met de eigenaar van de grond (meestal boeren). Ze vinden door de regel een welwillend oor want steenuilen en boerenerven…. dat past bij elkaar. Albert: “Je moet de taal van de boeren spreken”. Dat lukt dus vrijwel altijd.

In het seizoen, dat loopt van april tot juni, zijn de vrijwilligers beredruk met de controlerondes (zie verderop in dit artikel). Ook buiten het seizoen is er werk op het gebied van onderhoud en vervanging van kasten, dit naast de al genoemde uitbreidingen.

Albert Stevens met boven hem in de boom een steenuilenkast

Educatie schoolklassen

Albert: “Een leuke bezigheid is het geven van educatie aan schoolklassen”. Er worden veel scholen bezocht en het meest indrukwekkende gedeelte is dan natuurlijk in het veld, het toekijken bij het ringen. Een enkeling mag zelfs meedoen. Jong geleerd, oud gedaan is wat dat betreft een gezegde dat zeker opgaat bij dit deel van het werk van de vrijwilligers.

Nestelende indringers

Van de 180 nestkasten troffen de vrijwilligers in ongeveer 90 kasten eieren aan bij de 1e van de 4 tot 5 controlerondes. Dat wil niet zeggen dat er in de andere 90 kasten geen activiteiten zijn. "We treffen van alles aan" zegt Albert. "Vorig jaar bijvoorbeeld troffen we in de nestkasten 25 nesten aan van spreeuwen, 2 van koolmezen, een merelnest en 2 eekhoorngezinnen aan. Daarnaast treffen we ook regelmatig hoornaar nesten aan. Dan is voorzichtigheid echt geboden."

De eekhoorns hebben niets te vrezen van de steenuilen maar de vogels staan op de voedsellijst van de steenuil. Die overleven het niet als er toch een steenuil de betreffende kast wil gebruiken.

Een mooi weetje vertelt Albert… als een koolmees een nestkast wil gaan gebruiken wordt deze er druk mee. Zo’n kast is 60 cm lang en de koolmees vult deze hele ruimte met nestmateriaal, dit in tegenstelling tot een pimpelmees die alleen een nestje bouwt in een hoekje van de kast.

Een nestkast bestaande uit een voorportaal en een ‘kraam’kamer waar de jongen verblijven.

Onze controleronde

Drie nestkasten staan er op het programma. Bij eerdere controles zaten er jongen in, respectievelijk 4, 5 en 2 stuks. Albert: “Dat zegt niet alles hoor. Het geeft geen enkele garantie dat we nu ook wat tegenkomen. Het leegroven van de kasten door bijvoorbeeld steenmarters of kraaien komt zeer veel voor." Predatie noemt men dat.

En ja hoor, kast 1 met 4 jongen blijkt helemaal leeg te zijn. Geen jong meer te bekennen. Waarschijnlijk dus leeggeroofd. De kast hangt wel heel erg mooi in een solitaire boom in een weiland. De boerin komt er nog even bijstaan en is duidelijk teleurgesteld dat ‘haar’ nestkast leeg is.

De boom in het weiland met daarin een steenuilenkast

Bij de tweede kast in een fraaie oude kastanjeboom treffen we het beter. De 5 jongen zitten er inderdaad nog in en kunnen geringd worden. De eigenaar van de boom heeft er echt lol in. Hij heeft zelfs een camera opgesteld vlak voor de ingang van de kast en kan alle bewegingen volgen. Nu maar hopen dat de jongen niet alsnog geroofd worden zodat ze kunnen uitvliegen.

Meting van de vleugels laat zien dat de jongen ongeveer 20 dagen oud zijn. Dit valt af te lezen van een staatje in een boek dat Albert bij zich heeft. Albert: “Mijn auto is mijn kantoor in het seizoen.” Gereedschap, boeken, weegschaal, registratieformulieren, van alles is te vinden in de auto.

De ingevulde staat met gegevens van de 5 jongen.

De derde kast hangt in Marle in een boom vlakbij een fraai gerestaureerde schaapskooi. Ook daar een hartelijke ontvangst door de boer, we krijgen zelfs een ijsje aangeboden.

Hoera, ook hier geluk. De 2 jongen zitten er nog in en kunnen geringd worden. 7 jongen op 3 nestkasten, dat is lang niet slecht. Het lijkt echt een veel beter jaar te worden dan 2022. Erg spannend hoe het dit jaar zal aflopen. In een statistiek van 2015 t/m 2022 die ik zag van Hellendoorn was 2017 het meest succesvolle jaar. Wordt dit overtroffen? We berichten u te zijner tijd!

Ik eindig dit verhaal met een presentatie van een aantal leuke foto’s van deze zeer aaibare uilen.

Close-up jong steenuiltje
Steenuil met voedsel in de bek, fotograaf Heleen Hamer
Albert bezig met het ringen. De eigenaar van de boom kijkt geïnteresseerd toe
Het meten van de vleugellengte
De derde nestkast in de boom achter de fraai gerestaureerde schaapskooi bij Marle (Hellendoorn)
Net geringd en gemeten en nu in een bakje op de weegschaal. Lijdzaam ondergaat het jonge steenuiltje alles.
Oude kastanje op een boerenerf met daarin een steenuilenkast waarin we 5 jongen troffen
Steenuil in de landing. Fotograaf Heleen Hamer